Bilgisayar ağları hakkında bilgi verdiğimiz makalelerimizde şimdiki konumuz osi modeli ve osi katmanları. Ayrıca osi katmanları olan uygulama, sunum, oturum gibi toplam 7 katmanı başlıklar halinde inceleyeceğiz.
Osi Modeli Nedir?
OSI, bilgisayar ağları oluşturulurken kullanılan donanımsal ve yazılımsal çözümleri düzenleyen bir standarttır. Osi modeli, üretici bağımlılığını ortadan kaldırmıştır.
Open Systems Interconnection (OSI) modeli ISO (International Organization for Standardization) tarafından geliştirimiştir. Bu modelle, ağ farkındalığına sahip cihazlarda çalışan uygulamaların birbirleriyle nasıl iletişim kuracakları tanımlanır.
Osi modeli, ağ türleri ya da donanıma göre değişiklik göstermemektedir. Osi protokol, mimari ve tür bağımsız bir kavramdır. Osi modelinin amacı ağ topolojileri, ağ mimarileri ve protokollerinin birer ağ ürünü gibi kullanılabilmesini sağlamaktır.
Osi Katmanları
Osi modeli 7 katmana ayrılmış bir standarttır. Her bir katmanın görevi bir üst katmana hizmet vermektir. Veri iletimi sırasında katmanlar sırayla görev alırlar. Osi katmanları birbirini sıra ile takip eden düzenli bir yapıya sahiptir.
Uygulama, sunum ve oturum katmanlarından geçen veri (data) taşıma katmanında bölümlere (segment) ayrılır. Ağ katmanında bölümlere adres bilgileri eklenerek paket (package) halini alır. Veri iletim katmanında paketlere alıcının MAC adresi bilgisi eklenerek çerçeve (frame) adı verilen yapı oluşturulmuş olur. Fiziksel katmanda veri bit boyutunda alıcı ağın fiziksel katmanına iletilir. Osi katmanları aşağıda başlıklar halinde açıklanmıştır.
Uygulama Katmanı (Application Layer)
Uygulama katmanı ağ bağlantısını kullanacak olan programlardır. Kullanıcı tarafından çalıştırılan eposta, veritabanı ve web tarayıcı yazılımları bu katmanda yer alır. Osi katmanları içerisinde en üstte uygulama katmanı yer alır.
Sunum Katmanı (Presentation Layer)
Sunum katmanı verinin biçimsel düzenlemelerinin yapıldığı katmandır. Uygulama katmanına veri iletirken veriler üzerinde kodlama ve dönüştürme işlemleri yapılır. Verinin şifrelenmesi, şifreli verinin çözümlenmesi, sıkıştırılması, genişletilmesi bu katmanda gerçekleşir.
Oturum Katmanı (Session Layer)
Oturum katmanı haberleşecek bilgisayarlar arasında bağlantının oluşturulması, kullanılması ve sonlandırılması işlemlerinin yapıldığı katmandır. Oturum katmanı veri güvenliğini ve veri iletiminde sorun oluşmuş ise verinin tekrar iletilmesini sağlar. NFS, Net BIOS, Sockets ve SQL gibi protokoller bu katmanda çalışır.
Taşıma Katmanı (Transport Layer)
Taşıma katmanı verinin nasıl iletileceğinin belirlendiği katmandır. Taşıma katmanında verinin uçtan uca hangi protokoller kullanılarak iletileceği belirlenir. TCP, SPX ve UDP protokolleri taşıma katmanında çalışır.
Yazılım katmanları ile donanım katmanları arasında bağlantı sağlar. Üst katmanlardan aldığı veriyi bölümlere ayırarak alt katmanlara, alt katmanlardan aldığı bölümleri de birleştirerek üst katmanlara iletmek taşıma katmanının görevidir.
Ağ Katmanı (Network Layer)
Ağ katmanı verinin iletileceği en verimli fiziksel yolun belirlendiği katmandır. Mantıksal ve fiziksel adresleme ve adres çözümleme işlemleri de bu katmanda gerçekleştirilir. Router‘ lar ve IP protokolü bu katmanda yer alır.
Veri İletim Katmanı (Data Link Layer)
Bir düğümden diğerine hatasız veri transferini gerçekleştirmek için fiziksel katmanın erişim yetkilerini ve kurallarını belirleyen katman veri iletim katmanıdır. Ağ katmanından gelen paketlere hata kontrol bitleri eklenerek çerçeve yapısı oluşturulur. Ethernet ve Token Ring erişim yöntemleri bu katmanda çalışır.
Veri iletim katmanının büyük bir bölümü ağ kartı içerisinde çalışır. Ağ üzerindeki diğer cihazları tanıma, hattın hangi cihaz tarafından kullanıldığını tespit etme ve fiziksel katmandan gelen verinin hata kontrolü yine bu katmanda gerçekleşir. Daha önce anlattığımız switch bu katmanda çalışan bir cihazdır. Çünkü switchler MAC adreslerini tanıyabilir ve veriyi sadece ilgili MAC adresine iletebilirler.
Veri iletim katmanı 2 alt katmana ayrılır.
Media Access Control (MAC) Alt Katmanı: Veriyi, hata kontrol biti, alıcı ve gönderici cihazın MAC adresleri ile çerçeveler ve fiziksel katmana iletir. Fiziksel katmandan aldığı veriyi LLC alt katmanına iletmekte MAC alt katmanının görevidir.
Logical Link Control (LLC) Alt Katmanı: Ağ katmanına iletilecek çerçeveler için taşıyıcı görevi görür. Kullanılan protokole özel mantıksal portlar oluşturur. Böylece gönderici ve alıcı cihazda aynı protokoller iletişime geçebilir. LLC, ayrıca bozulmuş olarak iletilen veri paketlerinin tekrar gönderilmesinden sorumludur.
Fiziksel Katman (Physical Layer)
Fiziksel katman, veri bitlerinin alıcıya nasıl iletileceğinin belirlendiği katmandır. Bir ve sıfırların nasıl elektrik, ışık veya radyo sinyallerine çevrileceğini ve aktarılacağını tanımlar. Gönderici tarafta fiziksel veri bitlerini (0-1) elektrik sinyallerine çevirip kabloya yerleştirirken, alıcı tarafta fiziksel katman kablodan okuduğu bu sinyalleri tekrar veri bitleri haline getirir. Hub fiziksel katmanda yer alır.
Osi referans modeli ve osi katmanları hakkındaki makalemizin sonuna geldik. Bilgisayar ağları hakkındaki diğer makalelerimizi görmek için linke tıklayabilirsiniz.